شهرسازی به سبک «دریانی»

مهندس مجری ذیصلاح

طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی تهران

طراحی و ساخت ویلا بنا سازان هامرز

نقل از همشهری آنلاین_راحله‌عبدالحسینی:

 سابقه شکل‌گیری این محله با خیابان‌کشی‌های منظم و درختان چنار پشت سر هم به دهه ۳۰ برمی‌گردد که حالا ۶ دهه از عمرش می‌گذرد. در این گزارش به این محله رفته و داستان تولد محله را جویا شده‌ایم.  

میدان دریان‌نو مرکز محله است؛ جایی که تا سال ۱۳۳۰ وجود نداشت. اطراف میدان دریان‌نو تا آن زمان بیابانی در شرق محله قدیمی طرشت بود. از سال ۱۳۳۵ نخستین نشانه‌های سکونت در این حوالی شکل گرفت که‌بانی آن «سید مهدی‌دریانی» بود. «داریوش شهبازی» درباره این شیوه نامگذاری توضیح می‌دهد: «دریان‌نو منسوب به دریان، روستایی در آذربایجان شرقی است. این نوع نامگذاری در تهران از زمان محمدشاه قاجار رسم شد.

شبیه این نامگذاری را در محله تهران‌نو می‌بینیم. این شیوه نامگذاری برای محله‌ها در غرب رایج بود. مثل نیویورک که نام شهر یورک انگلستان در آن استفاده شده‌است.» اهالی روستای دریان در آذربایجان شرقی برای کسب درآمد بیشتر به کشورهای ترکیه یا روسیه سفر می‌کردند. حاج علی‌اکبر دریانی همراه برادر کوچک ترش، سید مهدی که به روسیه سفر کرده بودند از بیم کمونیسم و از دست دادن مال به تبریز بازمی‌گردند و تجارتخانه‌ای در حوزه مواد غذایی راه‌اندازی می‌کنند. بعد از فوت حاج علی اکبر، مدیریت تجارتخانه به سید مهدی می‌رسد.

او به تهران می‌آید و تجارت چای را شروع می‌کند. سید مهدی دریانی سال ۱۳۳۵ همراه عده‌ای از همشهریان خود تصمیم می‌گیرد در زمین‌های بکر طرشت که هنوز جزو شهر نشده بود، ساختمان‌سازی کند. همان سال‌ها سید مهدی دریانی حدود یک میلیون‌مترمربع از زمین‌های طرشت را می‌خرد و نخستین شرکت ساختمانی را در تهران به‌نام شهرآرا همراه شریکانش و با ۲۲ بلوک ساختمانی و در قسمت جنوبی محله شهرآرا محله‌ای برای سکونت دریانی‌ها می‌سازد. سید مهدی دریانی نام این محله را دریان‌نو می‌گذارد که ساخت میدان دریان‌نو حدود ۲ سال طول می‌کشد.  

«سید مجید متولیان» دبیر شورایاری محله دریان‌نو می‌گوید: «بعد از اینکه سید مهدی دریانی قطعه زمینی را در این حوالی خریداری می‌کند و محله دریان‌نو شکل می‌گیرد، واحدهای مسکونی ویلایی ساخته می‌شود. قبل از محله ما، سید مهدی در شهرآرا و حوالی گیشا ساختمان‌سازی می‌کند. علاوه بر دریانی‌ها کم‌کم یزدی‌ها و قشر بازاری هم در این محله ساکن می‌شوند.» او از آب و هوای خوش محله به واسطه قنات معروف دریان‌نو این‌طور می‌گوید: «خیلی از افراد، این محله را برای آب و هوای خوب آن انتخاب می‌کردند و در آن ساکن می‌شدند. درختان چنار هم از طریق قنات سیراب می‌شد. اما ساختمان‌سازی باعث شد قنات از بین برود.» 

• خیابان‌کشی منظم محله

شهبازی، نویسنده کتاب تهران‌نامه درباره شکل هندسی محله و خیابان‌کشی می‌گوید: «سید مهدی دریانی این قطعه زمین چند هکتاری را با طراحی جدید تقسیم‌بندی و خیابان‌کشی می‌کند. خیابان‌ها موازی یا عمود بر هم ساخته می‌شود و از وضعیت نامنظم خیابان‌کشی که در محله‌های تهران به چشم می‌خورد در آن خبری نیست. این نوع شهرسازی که در غرب تهران رواج بیشتری دارد مربوط به دوران پهلوی است.

به همین دلیل قدمت این محله چندان نیست. نزدیک‌ترین نقطه که قدمت بسیاری دارد روستای طرشت است که از روستاهای تاریخی و قدیمی تهران محسوب می‌شود. قطعه زمینی که در آن ساخت‌وساز می‌شود ذوزنقه‌ای شکل است که به محدوده خیابان‌های حبیب اللهی، سروش و ستارخان محدود است. ‌ آبادانی محله دریان‌نو به دهه ۴۰ برمی‌گردد. درختان دریان نو هم جان می‌گیرد. درختانی که دهه ۳۰ منظم و پشت سر هم کاشته شده‌بود. در کل باید آبادانی غرب تهران را به اواخر دهه ۳۰ مربوط دانست. کارخانه پارس الکتریک در جنوب محله ساخته شد که قدمت بیشتری از دانشگاه صنعتی شریف دارد. دانشگاه صنعتی شریف دهه ۴۰ در جنوب محله دریان‌نو ساخته‌شد.»

• هوای چنارها را داشته باشیم

دبیر شورایاری دریان‌نو مشکل محله را فعالیت مرکز شماره‌گذاری خودرو و تعمیرگاه‌ها می‌داند که منبع آلودگی صوتی در این محله هستند و چهره محله را هم ناخوشایند کرده اند: «خیابان زنجان جنوبی با این مشکلات روبه‌روست که باعث شده قیمت املاک این خیابان هم با خیابان‌های دیگر محله دریان‌نو تفاوت بسیاری داشته باشد و حتی تا ۱۰ میلیون تومان به ازای هرمترمربع تفاوت را شاهد باشیم.

مشکل دیگر محله به خشک شدن قنات برمی‌گردد که آبیاری درختان چنار از آب قنات تأمین می‌شد. برخی درختان چنار با آبیاری نشدن سرسبزی و شادابی خود را از دست داده‌اند. بافت قدیمی محله دریان‌نو را می‌توانیم در خیابان‌های سوم و پنجم دریان‌نو و همین‌طور اطراف میدان دریان نو ببینیم. خانه‌های قدیمی و ویلایی بیشتر جایشان را به آپارتمان‌های چندین طبقه داده‌اند.»

متولیان به سکوی ایستگاه میانی زباله در خیابان زنجان اشاره می‌کند و می‌گوید: «این ایستگاه که بین خیابان‌های حبیب‌اللهی و زنجان قرار دارد برای اهالی محله به معضل تبدیل شده است. ماشین‌های حمل زباله، آشغال‌ها را اینجا تخلیه می‌کنند تا زباله از اینجا به محل دفن پسماند برده شود. بوی بد و جاری شدن شیرابه‌ زباله‌های تر در این محل از جمله مشکلاتی است که مدت‌هاست پیگیر آن هستیم و امیدواریم زودتر به نتیجه برسد تا اهالی ساکن این خیابان‌ها بتوانند آسایش بیشتری داشته‌باشند.»

• دیدار با شهردار تهران در مسجد النبی(ص)  محله دریان‌نو

شهردار تهران در این محله زندگی می‌کند. «سید مجید متولیان» دبیر شورایاری محله دریان‌نو می‌گوید: «تا قبل از شیوع کرونا روزهای چهارشنبه دکتر حناچی را می‌دیدیم که به مسجد النبی(ص) می‌آمد و صمیمی و بی‌آلایش با اهالی گپ می‌زد. بارها در مراسم بازدید از خانواده شهدای محله با ما همراه شد. بیشتر خانواده‌های شهدا را می‌شناسد. این همسایگی برای ما فرصت خوبی است تا بی‌واسطه مشکلات محله را به گوش او برسانیم.»