با مفاهیم و اصطلاحات معماری بیشتر آشنا شوید

مهندس مجری ذیصلاح

طراحی و ساخت ویلا بنا سازان هامرز

طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی تهران

در دنیای امروزی که بشر عمده وقت خود را در فضاهای بسته می‌گذارند و کمتر به دل طبیعت می‌رود نوع معماری و طراحی داخلی این فضاهای بسته باید به گونه‌ای باشد که به بهبود وضعیت زندگی افراد در آن در صورت مسکونی بودن این فضاها و بهبود شرایط کاری و تحصیلی در صورت اداری و آموزشی بودن این فضاها کمک کند.

از طرفی دیگر می‌توان اینگونه گفت که قدمت حرفه معماری به عنوان یک حرفه یا فن به منظور ایجاد سرپناه برای انسان قدمتی به تاریخ عمر بشر دارد که توانسته با ترکیب صنعت ساختمان و هنر و فلسفه به زیباسازی فضای بیرونی و داخلی ساختمان‌ها بپردازد.

به دنبال همین موضوع هم این روزها حرفه معماری و طراحی داخلی طرفداران زیادی پیدا کرده و تعداد افرادی که در این حرفه مشغول به فعالیت هستند بیش از چیزی است که ما تصور می‌کنیم که یکی از دلایل آن هم درآمد بالای اشتغال در این حرفه است.

در تعریف معماری داخلی اینگونه می‌توان توضیح داد که: معماری داخلی در واقع فعالیتی در جهت آفرینش فضاست، فضایی که در عین زیبایی و خاطره انگیز بودن، مفید و کارآمد نیز باشد. به همین دلیل هم رشته معماری را به عنوان اجتماعی‌ترین هنر بشری می‌دانند چرا که با فضای اطراف انسان‌ها سر و کار دارد. در این مقاله می‌خواهیم سری به دنیای پیچیده اصطلاحات معماری بزنیم و مفاهیم آنها را به بیانی روشن‌تر تشریح کنیم.

در تعریف معماری داخلی اینگونه می‌توان توضیح داد که: معماری داخلی در واقع فعالیتی در جهت آفرینش فضا است، فضایی که در عین زیبایی و خاطره انگیز بودن، مفید و کارآمد نیز باشد.

در دنیای پر اصطلاح معماری کدام یک بیشتر استفاده می‌شود؟

اگر چه معماری و طراحی داخلی هنوز یک حرفه در حال توسعه است و در ایران به تازگی شروع به کار کرده اما به صورت کلی آن از اواسط قرن بیستم بیشتر مورد توجه جهانی قرار گرفت و به دنبال آن اصطلاح و حرفه طراح داخلی نه تنها محدوده بزرگتری را شامل شد بلکه به صورت جدی‌تر پا به عرصه مشاغل گذاشت.

اما باید اشاره کنیم در این رشته هم همانند دیگر رشته‌های تخصصی اصطلاحاتی وجود دارند که بیش از دیگر لغات کاربرد داشته و به عبارت دیگر اصطلاحات معماری پر تکرار هستند. در ادامه به بررسی این کلمات و ترکیبات تخصصی می‌پردازیم.

پلان ساختمان یا نقشه یکی از اصطلاحات معماری

پلان ساختمان یا نقشه از جمله پر کاربردترین اصطلاحات معماری در این رشته است در واقع پلان ساختمان یک طرح فرضی از ساختمان است که بر روی نقشه ساختمان آمده و در آن می توان تمام اطلاعات و جزئیات مربوط به آن را مشاهده و بررسی کرد.

استراکچر  یا سازه ساختمان

بعد از پلان ساختمان یا نقشه یکی دیگر از اصطلاحات معماری است. در واقع استراکچر ساختمان یا سازه، توسط معمار آن ساختمان طراحی شده و یک ساختار مهندسی شده است. وظیفه استراکچر ساختمان این است که بخشی از حجم بار وارده و فشار وارد آمده بر ساختمان را تحمل می‌کند و به صورت‌های گوناگون به محیط اطراف خود منتقل می‌کند.

به بیان دیگر می‌توان گفت، استراکچر ساختمان یا سازه نقش یک محافظ را داشته که از ساختمان در مقابل فشار و بارهایی که به آن وارد می‌شود حمایت می‌کند.

دیزاین خانه یکی از اصطلاحات معماری

علاوه بر پلان ساختمان و استراکچر ساختمان که از پرکاربردترین اصطلاحات معماری هستند باید به دیزاین خانه یا همان طراحی داخلی هم اشاره کنیم. طراحی دیزاین خانه به این صورت است که یک طراح معماری با به خدمت گرفتن اصول فنی و تخصصی معماری داخلی و آمیختن آن با حس زیبایی شناسی خود، به طراحی فضایی می‌پردازد که این فضا به عبارتی می‌تواند بیانگر هویت، نیاز، درک و خواسته‌های مشتریان باشد.

دیزاین خانه در واقع یک حلقه ارتباطی ما بین دو علم معماری و طراحی داخلی است که از یک طرف مانند علم معماری با ساختمان و اجزا و عناصر تشکیل دهنده آن ارتباط داشته و از طرف دیگر همانند طراحی داخلی بر فضاهای داخلی تمرکز دارد.

دیزاین خانه به طراحی فضایی می‌پردازد که این فضا به عبارتی بیانگر هویت، نیاز، درک و خواسته های کاربران است. دیزاین خانه در واقع حلقه ارتباطی میان دو علم معماری و طراحی داخلی است که از یک طرف مانند علم معماری با ساختمان و اجزا و عناصر تشکیل دهنده آن سر و کار دارد و از طرف دیگر همانند طراحی داخلی بر فضاهای داخلی تمرکز می‌کند.

فرآیند طراحی یکی از اصطلاحات معماری

همانطور که اشاره کردیم پلان ساختمان، استراکچر ساختمان و دیزاین خانه تا به حال در زمره پرکاربردترین اصطلاحات معماری بوده‌اند. پس از این موارد می‌خواهیم به بررسی اصطلاح فرآیند طراحی بپردازیم. یک تعریف فنی و متداول در علم معماری برای این اصطلاح به ترتیب زیر است: فرآیند طراحی معماری، درواقع دستورالعملی است به منظور معرفی نظامی میان فعالیت‌هایی همانند فکر کردن، فعالیت های اجرایی و… که دارای سلسله مراتبی هم هستند صورت می‌گیرد.

این گونه می‌توان گفت که این فرآیند طراحی مجموعه کارهای به هم پیوسته‌ای است که هدف از آن و راه‌حل را به هم پیوند می‌دهند و انجام سلسه مراتب منطقی و هدفمند تعدادی از فعالیت‌ها در رشته معماری است. علاوه بر این فرآیند طراحی، شامل بخشی از اقداماتی می‌شود که هر کدام از این اقدامات نتایج خاص خود را دارند.

از دیدگاه تعداد بسیاری از طراحان معماری، فرآیند معماری یکی از اصطلاحات معماری بوده که به فرآیند حل مسئله می‌پردازد و به همین دلیل هم مهم‌ترین بخش از فرآیند حل مسئله در فرآیند معماری، شناخت آن مسئله، یافتن راه حل، ارزیابی و انتخاب آن است.

در دنیای پر اصطلاح امروزی به خصوص در رشته‌های تخصصی مختلف، معماری هم همچون دیگر رشته‌ها دارای اصطلاحات تخصصی است که از پرکاربردترین آنها می‌توان به پلان ساختمان یا نقشه، استراکچر ساختمان، دیزاین خانه، فرآیند طراحی اشاره کرد.

 

علاوه بر اصطلاحات معماری پر کاربرد چه مفاهیم دیگری در این رشته وجود دارد؟

همانطور که اشاره کردیم پلان ساختمان یا نقشه، استراکچر ساختمان، دیزاین خانه و فرآیند طراحی از پرکاربردترین اصطلاحات معماری در این رشته هستند که بیشتر از اصطلاحات معماری رایج کاربرد دارند اما علاوه بر این موارد اصطلاحات دیگری هم وجود دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

ساختمان

اصطلاح ساختمان در اصطلاحات معماری به هر نوع استخوان بندی گفته می‌شود که دارای یک بام و متکی بر چندین ستون یا دیوار باشد و نوع کاربری آن به عنوان سرپناه، محل اقامت، و یا به عبارت کلی‌تر به منظور حفاظت از انسان و حیوان و اشیا مربوط شود به دنبال همین هم به کاربری صنعتی، مسکونی، تجاری، درمانی، کارگاهی، اداری، مذهبی و نگهداری دام و ماشین آلات تقسیم بندی می‌شود.که در ادامه به تعریف مختصر آنها می‌پردازیم.

واحد صنعتی: واحد صنعتی محلی است که در آن هر نوع فرآیند صنعتی صورت می‌گیرد و دارای مجوز است.

واحد تجاری: محلی که کاربری آن ارائه خدمات، فعالیت‌های تجاری و عرضه کالا به صورت عمده و خرده فروشی انجام شود، و به منظور استفاده از آن به صورت یک کسب و کار مستقل نیازمند حمایت از سوی قوانین نظام صنفی است.

واحد درمانی: مکان‌هایی هستند که به منظور ارائه خدمات بهداشتی و درمانی احداث می‌شوند مانند بیمارستان‌ها، خانه‌های بهداشت و …

واحد اداری: مکان‌هایی هستند که فعالیت اداری یک ارگان یا سازمان شامل دولتی یا شخصی در آن انجام می‌شود.

واحد مذهبی: کاربری این اماکن صرفا برای انجام اعمال و فعالیت‌های مذهبی است و در فرآیند طراحی عمدتا تفاوت زیادی در استراکچر ساختمان با انواع دیگر آن‌ها دارند همانند طراحی یک مسجد یا کلیسا و …

واحدهای نگهداری از دام و ماشین آلات: این اماکن صرفا در جهت نگهداری از حیوانات اهلی یا حتی وحشی احداث می‌شوند و یا در آنها ماشین آلات بزرگ صنعتی نگهداری می‌شود.

اسکیس یکی از اصطلاحات معماری

اسکیس در واقع به یک ایده در حال عبور از ذهن طراح می‌گویند که نهایتا به مرحله پلان ساختمان منتهی می‌شود. اسکیس عنوان کننده سلسله افکاری است که در ذهن معمار یا طراح شکل می‌گیرد و با استفاده از فرآیند طراحی به واقعیت نزدیک می‌شود. ‏

نمای خارجی یکی از اصطلاحات معماری

یکی دیگر از اصطلاحات معماری اصطلاح نمای خارجی است که در معماری گونه‌های مختلفی از سازه‌ها و برخلاف دیزاین خانه که به پدیده طراحی داخلی مربوط می‌شود مرتبط با فضای بیرونی ساختمان و فضایی است که عموم مردم می‌توانند آن را ببینند.

در فرآیند طراحی یک ساختمان نمای خارجی یکی از بخش‌های مهمی است که بازدید کنندگان خانه در وهله اول آن را ارزیابی می‌کنند. به عبارت دیگر نمای خارجی چارچوب ظاهری دیگر اجزای یک ساختمان را ترسیم می‌کند. اعمال تغییر در بسیاری از نماهای ساختمان‌های قدیمی به دلیل قدمت تاریخی که دارند امکان پذیر نیست.

کلان پایه

همانطور که اشاره کردیم استراکچر ساختمان یا سازه فلزی مهم‌ترین نقش را در مقاومت ساختمان در برابر فشارهای وارد شده بر آن دارد که در این استراکچر ساختمان اصطلاح نهفته دیگری به نام کلان پایه وجود دارد که به عبارتی به ستون‌های بلندی گفته می‌شود که بر زیر استراکچر ساختمان و پیکرهای مختلف سوار می‌شود تا به مقاوم‌سازی و استوار شدن آن‌ها کمک کند این کلان پایه‌ها همچنین می‌توانند بر زیر پایه‌های دیگر هم نصب شوند.

روبنا

در فرآیند طراحی یک ساختمان یک دیگر از اصطلاحات معماری که کاربرد دارد روبنا است روبنا درواقع پس از استراکچر ساختمان قرار دارد و به نوعی با دیزاین خانه هم در ارتباط است. به طورکلی روبنا ساختاری است که بر روی ساختاری دیگر ایجاد می‌شود. معمولا این اصطلاح برای توصیف هر قسمت از ساختمان که بالاتر از سطح زمین باشد استفاده می‌شود.

بر خلاف روبنا، زیرساخت به قسمت هایی از ساختمان اطلاق می‌شود که در زیر زمین قراردارند و عمدتا در پلان ساختمان یا نقشه هم وارد می‌شوند.

نورگیر یکی از اصطلاحات معماری

یکی دیگر از اصطلاحات معماری نورگیر است که به تهویه فضا و جریان هوای آزاد و همچنین نوررسانی به فضای داخلی ساختمان مربوط می‌شود. به دیگر بیان در فرآیند طراحی ساختمان یکی از نکات مهم نورگیر بودن فضای خانه است که نقشی اساس در دیزاین خانه دارد.

به عبارت دیگر شما تا زمانی می‌توانید به طراحی منحصر به فرد دیزاین خانه بپردازید که مهم‌ترین عنصر یعنی نورگیر بودن را در آن داشته باشید. نورگیر در واقع به فضایی اطلاق می‌شود که که در جهت نورگیری و تهویه فضاهای اصلی شامل: اتاق پذیرایی، خواب، نشیمن، آشپزخانه و حتی سرویس‌های بهداشتی استفاده می‌شود.

بتن مسلح

بتن مسلح یکی دیگر از اصطلاحات معماری است که به نوع خاصی از دسته بتن‌های با عیار ۲۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم در متر مکعب سیمان گفته می‌شود. در درون این بتن‌ها میلگردهای مقاوم یا آرماتور قرار دارد که قرار گرفتن این میلگردها در این نوع از بتن به افزایش مقاومت و استحکام بتن کمک می‌کند و در نهایت مقاومت ساختمان را که در بحث استراکچر ساختمان به آن اشاره کردیم بالا می‌برد.

نورگیر در واقع به فضایی اطلاق می‌شود که که در جهت نورگیری و تهویه فضاهای اصلی شامل: اتاق پذیرایی، خواب، نشیمن، آشپزخانه و حتی سرویس‌های بهداشتی استفاده می‌شود.

شیت‌بندی یکی از اصطلاحات معماری

ارائه کار نهایی را شیت بندی گویند. این اصطلاح در واقع یکی از اصطلاحات معماری است که در آن تمامی اجزای طرح معمار و طراحی پلان ساختمان مورد نظر به یک صورت دیگر تعریف می‌شوند و چندین نمونه از این طرح ارائه شده که در نهایت با رویارو شدن با تغییرات نهایی دیگر به صورت عملی اجرا می‌شوند و در آخر هم سازه موردنظر تکمیل می‌شود.

شیت بندی از اصول مهم معماری و نقشه‌کشی است که دانشجویان و شاغلین در این رشته باید تسلط زیادی بر آن داشته باشند.

اصطلاحات معماری دیگری همچون ساختمان، اسکیس، نمای خارجی، کلان پایه، روبنا،نورگیر، بتن مسلح و شیت‌بندی هم چندین اصطلاح دیگر هستند که عمدتا توسط معماران و متخصصان این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرند.