صدور پروانه ساخت و معضلات طولانی بودن مجوز ساخت

طراحی و ساخت ویلا بنا سازان هامرز

طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی تهران

مهندس مجری ذیصلاح

صدور پروانه ساخت و معضلات طولانی بودن مجوز ساخت

مهندسان شهر :طولانی بودن فرآیند صدور پروانه چندین سال است که به معضلی در ساخت‌وساز بدل شده و همچنان مسئولین درگیر ارائه طرح برای حل آن هستند . سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران طی گفتگویی به کاهش زمان صدور پروانه به کوتاه‌ترین حد ممکن تأکید کرده و آن را از موانع تولید در صنعت ساخت‌وساز دانسته‌است .

حمیدرضا صارمی در انتقاد به طولانی بودن فرآیند صدور پروانه ساختمانی در شهر تهران، اظهار کرد: در حال حاضر میانگین زمان صدور پروانه در شهر تهران ۸۰ روز است ؛این در حالیست که بر اساس قانون، شهرداری‌ها مکلف هستند، ظرف مدت یک هفته پس از دریافت مدارک لازم و اخذ عوارض، نسبت به صدور پروانه ساخت اقدام کنند.

بررسی‌ها از فرآیند صدور مجوز ساختمانی در مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران نشان می‌دهد: در حال‌حاضر سرمایه‌گذاران ساختمانی برای اخذ مجوز به‌عنوان مرحله نخست پروسه ساخت‌وساز نیازمند پیمودن ۳۸ پله سخت و زمان‌بر هستند.  بخشی از این پله‌ها به‌صورت درون‌بخشی و از سوی شهرداری تهران پیگیری می‌شود و بخش دیگری از آن به شکل مراجعه فیزیکی از سوی سازنده طی خواهد شد.البته این مشکل صرفاً مختص به شهر تهران نیست و میانگین زمان صدور پروانه در سایر شهرهای کشور نیز طولانی است.

وی با اشاره به مدت زمان صدور پروانه در شهرهای جهان، افزود: مطالعات نشان می‌دهد، زمان صرف شده برای صدور انواع مجوزهای ساختمانی در سایر کشورها کمتر از ۳۰ روز است، به‌عنوان مثال، صدور مجوز ساختمانی در استرالیا به‌صورت کاملاً مجازی و بدون نیاز به مراجعه به شهرداری، ظرف کمتر از ۲۰ روز انجام می‌شود.

سرمایه‌گذاران ساختمانی یکی از مهم‌ترین موانع آغاز اجرای پروژه‌های ساختمانی را پروسه طولانی صدور انواع گواهی‌های ساختمانی به‌ویژه صدور پروانه ساختمانی عنوان می‌کنند. فرآیند صدور پروانه ساختمانی به‌عنوان اولین مرحله‌ای است که سرمایه‌گذاران ساختمانی برای استارت یک پروژه ساخت‌وساز باید آن را طی کنند. اما این مرحله از پروژه‌های ساختمانی در شهر تهران طی سال‌های گذشته تاکنون به یک مسیر پیچیده، طولانی و آشفته تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که پیروز حناچی شهردار سابق تهران با اشاره به رفت و برگشت‌های متعدد سرمایه‌گذاران ساختمانی برای اخذ استعلام‌ها و مجوزهای مرتبط به شهرداری و سایر سازمان‌های مربوطه در مسیر اخذ پروانه ساختمانی عنوان کرده بود: «صدور پروانه ساختمانی به‌صورت ماروپله‌ای است؛ رفت و برگشت پرونده‌ها منجر به بروز نارضایتی و تحمیل هزینه اضافه آشکار و پنهان به سرمایه‌گذاران ساختمانی می‌شود .»

سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران فرآیند طولانی صدور پروانه را یکی از مصادیق موانع تولید دانست و خاطرنشان کرد: امروزه دریافت مجوز ساختمانی به یک ماراتن نفس گیر تبدیل شده که بخش زیادی از زمان و توان مالی شهروندان متقاضی ساخت و ساز را ضایع می‌کند و این موضوع، آسیب‌های زیادی از جمله رکود ساخت و ساز، بیکاری نیروی کار این حوزه، خروج سرمایه از کشور، افزایش تمایل به ساخت و ساز غیرمجاز، شکل گیری فساد، کند شدن روند نوسازی بافت فرسوده و… را به دنبال دارد.

صارمی تصریح کرد:یکی از اقداماتی که تاکنون برای کاهش زمان و فرآیند بروکراسی صدور پروانه انجام شده، سیستمی شدن این فرایند است؛ اما متأسفانه به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم، این اقدام نیز نتوانسته به تسریع این روند کمک کند، همچنین در جریان رسیدگی به پرونده‌ها، فرآیندهای تکراری زیادی وجود دارد و کاری که می‌تواند توسط یک کارشناس انجام شود، توسط چندین نفر انجام می‌شود، ضمن اینکه شهروندان برای دریافت پروانه ساختمانی بین شهرداری‌های مناطق و دفاتر خدمات الکترونیک شهری پاس کاری می‌شوند و همین مسئله دافعه‌ای در حوزه ساخت و ساز و نوسازی بافت فرسوده ایجاد کرده است.

بررسی‌های میدانی از فعالان ساختمانی متعدد در مناطق مختلف شهر تهران نشان می‌دهد: از زمانی که یک مالک یا سازنده تصمیم به آغاز یک پروژه ساختمانی می‌گیرد تا زمانی که پروانه ساختمانی را به‌عنوان مجوز آغاز عملیات ساخت‌وساز دریافت می‌کند به‌طور متوسط حدود ۶ تا ۷ ماه زمان صرف می‌شود. نکته جالب براساس اظهار نظر سرمایه‌گذاران ساختمانی درباره پروسه زمانی صدور مجوز ساختمانی آن است که مدت زمان و پیچیدگی فرآیند صدور مجوز متناسب با منطقه شهری مورد درخواست متفاوت خواهد بود. به گونه‌ای که اخذ مجوز ساختمانی در مناطق شمالی شهر تهران مشمول مرور زمان و فرآیند پیچیده‌تری نسبت به سایر مناطق شهری می‌شود.

بخش زیادی از سرمایه‌گذاران ساختمانی در محدوده بافت فرسوده نیز از بوروکراسی پیچیده و زمان‌بر، انواع مجوزهای مربوط به پروانه ساختمانی شکایت دارند. با این حال مدیریت شهری چندین سال پیش با تصویب طرحی تحت عنوان «انتشار اطلاعات شهرسازی» تصمیم به بازتعریف فرآیند پیچیده صدور پروانه ساختمانی داشت. مطابق با پیگیری‌های انجام شده از سوی بهاره آروین رئیس سابق کمیته شفافیت شورای شهر تهران، شهرداری تهران وعده داده بود از طریق الکترونیکی کردن بخشی از پله‌های موردنیاز برای صدور مجوز ساختمانی، تعداد مراجعه فیزیکی سازندگان به شهرداری و دفاتر خدمات الکترونیک را کاهش دهند تا به این ترتیب بخشی از زمان صرف‌شده برای اخذ مجوز ساختمانی کاهش پیدا کند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد: پیمودن ۲۷ پله از مجموع ۳۸ پله فرآیند اخذ مجوز ساختمانی برای سازندگان سخت و چالش‌زا است و ۱۷پله از این تعداد امکان حذف مراجعه فیزیکی سازنده‌ها از آنها وجود دارد. این مراحل شامل ثبت درخواست، بر و کف، چاپ دستور نقشه، معرفی مهندس معمار، چاپ برگ اعلام عوارض، اخذ فیش عوارض، همچنین اخذ فرم درخواست پیش‌فروش، چاپ پروانه شهرسازی، درخواست کتبی پروانه ساخت از جمله مراحل ۱۷ گانه است که قابلیت حذف مراجعه فیزیکی در آنها وجود دارد. علاوه بر این اخذ برگه عوارض و حق‌الزحمه سایر واحدهای برون‌سازمانی، ثبت برگ مهندسین، ارائه نقشه نما و چاپ پروانه ساخت نیز در دستورکار برای حذف مراجعه فیزیکی سازنده دارد. در حال حاضر مطابق با اظهارنظر سازندگان ساختمانی، در یک ماه حداقل ۲۰ مرتبه ناگزیر به مراجعه حضوری به شهرداری، دفاتر خدمات الکترونیک، سازمان‌ها و نهادهای خارج از شهرداری هستند تا نهایتا پس از گذشت ۶ تا ۷ ماه به‌صورت متوسط، مجوز ساختمانی نهایی را اخذ کنند. بررسی‌ها حاکی از آن است که فعالیت دفاتر خدمات الکترونیک به‌عنوان بازوی اصلی صدور مجوزهای ساختمانی از سوی شهرداری تهران منجر به عدم حضور فیزیکی سازنده‌ها به شهرداری و مجموعه‌های مرتبط نشده است و به گفته برخی از مدیران شهری از جمله شهردار شانزدهم، شکل کاریکاتوری از فعالیت‌های الکترونیکی از سوی این دفاتر اجرایی می‌شود.  

وی با تأکید بر اینکه زمان صدور پروانه ساختمانی تنها به مدیریت شهری مربوط نیست و بخشی از طولانی شدن این مسیر مربوط به دریافت استعلامات از سازمان‌های دیگر است، اظهار کرد: یکی از این سازمان‌ها، نظام مهندسی است که اغلب، دریافت استعلامات ارجاعی به این سازمان چند ماه طول می‌کشد، همچنین انجام استعلام باغ بودن یا باغ نبودن ملک که توسط کمیسیون ماده ۷ انجام می‌شود نیز ماه‌ها طول می‌کشد. باید توجه داشت که طولانی شدن این استعلامات علاوه بر کند شدن فرایند صدور پروانه، منجر به ایجاد فساد نیز می‌شود.

سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران ادامه داد: مسئله دیگری که موجب کند شدن فرآیند صدور پروانه می‌شود، برخط نبودن ارتباطات بین سازمان‌ها و نهادهای ذیربط از جمله وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی، شرکت گاز، برق و آب است که در صورت برخط شدن این ارتباطات، از اتلاف زمان نه تنها برای صدور پروانه بلکه در سایر امور جلوگیری خواهد شد.

صارمی به کاهش آمار صدور پروانه طی سال‌های اخیر، اشاره و اضافه کرد: یکی از دلایل کاهش رغبت به ساخت و ساز همین زمان طولانی صدور پروانه است، بنابراین با توجه به اهمیت موضوع و ضرورت رفع موانع تولید در صنعت ساختمان، درصدد هستیم با استفاده از نتایج آسیب شناسی‌هایی که تاکنون انجام شده و همچنین تعامل با سازمان‌های دخیل در این زمینه، فرآیند صدور پروانه را به کوتاه‌ترین زمان ممکن برسانیم تا بدین ترتیب هم صنعت ساخت و ساز در پایتخت رونق گیرد و هم قفل نوسازی در محلات فرسوده باز شود.