درز انقطاع

درز انقطاع

درز انقطاع

درز انطاع چیست و نحوه‌ی درست محاسبه‌ی آن

سوالی که برای اکثر مهندسین عمران و معماران عزیز امکان دارد به وجود بیاید نحوه‌ی محاسبه درز انقطاع است.
اما قبل از بررسی کامل نحوه‌ی محاسبه درز انقطاع باید مفهوم این قانون مهم و تاثیرگذار را بدانیم.
چرا که بسیاری از فارغ التحصیلان و دانشجویان مهندسی از درک صحیح این قانون بی بهره‌اند.

نحوه‌ی محاسبه درز انقطاع در مبحث ۶ مقررات ملی ساختمان و در آیین‌نامه استاندارد ۲۸۰۰ آمده است.

ولی مشکلی که بعضاٌ دیده میشود روشن نبودن مفهوم این موضوع است.

قطعاٌ شما هم مانند من به این اصل اعتقاد دارید:

که تا زمانی مفهوم یک موضوع برای ما روشن وقابل درک نباشد نمی‌توان آن را به شکل اصولی و صحیح پیاده سازی کرد.

پس در ادامه به مفهوم درز انقطاع می پردازیم و سپس نحوه محاسبه آن را به صورت کامل بر روی یک پروژه واقعی توضیح خواهیم داد.

مفهوم درست درز انقطاع

در لغت نامه فارسی معنی کلمه درز یعنی فاصله و معنی کلمه انقطاع نیز یعنی قطع‌کننده یا جدا کننده پس وقتی این دو کلمه را در کنار هم قرار دهیم می‌شود، فاصله‌ای که باعث جداشدن می‌گردد.

چرا باید این فاصله در اجرا در نظر بگیریم؟

فرض کنید چند ساختمان دقیقا چسبیده به هم ساخته شده‌اند و بعد از مدتی زلزله‌ای رخ دهد، نیرویی که زلزله ایجاد میکند باعث حرکت و جابه جایی ساختمان‌ها میگردد.

این جابه‌جایی به خودی خود باعث تخریب ساختمان‌ها میشود.

حالا فرض کنید نیرویی که زلزله ایجاد میکند باعث ارتعاش ساختمان‌های چسبیده به هم گردد و به دلیل نزدیک بودن به هم به یکدیگر ضربه هم بزنند. (در اصطلاح عامیانه، به هم لگد بزنند)

پس خود این موضوع باعث تخریب مضاعف سازه‌ها میگردد.

برای جلوگیری از این اتفاق، با ایجاد یک فاصله در بین ساختمان‌ها این اثر را از بین می‌بریم.

در شکل پایین نمونه دیگری از رعایت درز انقطاع در ساختمان ها را میبینید.

نحوه محاسبه‌ی درز انقطاع

برای محاسبه درز انقطاع در ساختمان‌های تا ۸ طبقه از این ۲ روش استفاده می گردد و برای ساختمان‌های ۸ طبقه به بالا مسائل پیچده‌تری دخیل است.

اما در این مقاله به بررسی و نحوه محاسبه درز انقطاع در ساختمان های ۸ طبقه به پایین بسنده میکنیم.

فرض کنید یک ساختمان قرار است در زمینی ساخته شود که این ساختمان ۱۲ متر ارتفاع دارد ( ۴ طبقه با ارتفاع ۳ متر)

روش اول

H × سانتی‌متر ۶ = ۰.۰۰۵

نکته: در این فرمول، ارتفاع H  می‌باشد و ۰.۰۰۵ یک عدد ثابت است.

روش دوم: یک صدم ارتفاع ساختمان تقسیم بر ۲

۲ ÷ ۰.۰۱ × H

مثلا اگر ارتفاع یک ساختمان ۱۶ متر باشد، یک صدم آن را حساب میکنیم که می‌شود ۱۶ سانتیمتر و بعد آن را تقسیم بر ۲ میکنیم که میشود ۸ سانتیمتر.

کلیدی‌ترین نکته ای که در محاسبه درز انقطاع باید به آن توجه شود ارتفاع مفید ساختمان است.

شاید فکر کنید ارتفاع ساختمان از پایین ترین نقطه تا بالاترین نقطه‌ی ساختمان است ولی این ارتفاع مفید ساختمان نیست و بدون شک اشتباه فکر میکنیم.

پس در ادامه نحوه بدست آوردن ارتفاع مفید ساختمان برای محاسبه درز انقطاع را بررسی میکنیم.

نحوه بدست آوردن ارتفاع مفید ساختمان جهت محاسبه درز انقطاع:

ارتفاع مفید ساختمان، از تراز پایه تا بالاترین سقف ساختمان است (منظور از بالاترین سقف ساختمان سقف طبقه بام است)

منظور از تراز پایه چیست؟

قسمتی از ساختمان که در هنگام وقوع زلزله از آن تراز به پایین دیگراختلاف حرکتی بین زمین و ساختمان وجود نداشته باشد.

حالا به زبان ساده تر میخواهیم تراز پایه را بررسی کنیم :

اگر در پروژه ای زیرزمین نداشته باشید، تراز پایه از روی سطح فونداسیون محسوب می‌شود.

ولی اگر در پروژه‌ای زیرزمین داشته باشید و دیوارهای آن متصل به سازه باشد و پشت دیوارها توسط خاک متراکم پرشده باشد، در این حالت تراز پایه در نزدیکترین سقف زیرزمین به سطح زمین در نظر گرفته می‌شود.

در شکل زیر مفهوم تراز پایه برای شما قابل درک تر خواهد بود.

اگر دقت کنید در سازه شماره یک، تراز پایه از روی سطح فونداسیون محاسبه شده است.

ولی در سازه شماره دو تراز پایه از سطحی بالاتر درنظر گرفته شده، علت از این کار اتصال دیوارهای زیرزمین به سازه است و علاوه بر این پشت دیوار با خاک فشرده پرشده.

تا اینجای کار مفهوم درز انقطاع و روش بدست آوردن ارتفاع مفید ساختمان را آموختیم.

معمولا این فاصله (درز انقطاع) را باید در کجاها قرار بدیم؟

همان طور که در اول مقاله خوانده‌اید درز انقطاع فاصله‌ایی است بین دو ساختمان جهت جلوگیری از برخورد آنها به یکدیگر در هنگام وقوع زلزله :

پس میبایست از مرز زمین خود با زمین های مجاور این فاصله را لحاظ کنیم.

این فضای خالی بین دو ساختمان را چرا باید پرکنیم؟ با چه مصالحی باید پر کنیم؟

بدون شک اگر فضای خالی بین ساختمان را پر نکنیم محل لانه‌گزینی پرندگان خواهد شد.

از نظر زیبایی شناسی هم به مبحث زیبایی ساختمان ها آسیب می‌زند، پس حتما بعد از اتمام کار باید این فاصله را پر کرد.

در پر کردن درز انقطاع از مصالحی استفاده کنید که حالت ارتجاعی ، ترد وکم مقاومت داشته باشد که به هنگام زلزله از خود مقاومتی در مقابل زلزله نشان ندهد و به راحتی خرد شود.

مانند تصویر زیر که از پوشش آلومینیومی استفاده شده است.

چند نکته:

معماران عزیز حتماّ در نقشه های معماری خود میزان درز انقطاع را با خط‌چین نشان دهید.

اندازه آن را هم از مرز مشترک زمین هم بنویسید.

حداقل میزان درز انقطاع در ساختمان ها، ۵ سانتمتر است.

یعنی اگر بعد از محاسبه درز انقطاع به روش‌های بالا، میزان بدست آمده کمتر از ۵ سانتیمتر هم بود باز طراحان همان 5 سانتیمتر را در طراحی های خود لحاظ کنند. (احتیاط شرط عقل است)

دیوار های حیاط نیازی به رعایت درز انقطاع ندارند و میتواند از مرز زمین ساخته شود.

هیچوقت نقشه های خود را بدون رعایت درز انقطاع به شهرداری ، نظام مهندسی یا مهندس محاسب ارجاع ندهید.

معمولا در زمین های که در بلوک شهری قرار دارند نمی‌توان خاک متراکم و فشرده‌ای یافت.

پس بهتر است محل تراز پایه را از روی سطح فنداسیون حساب کنید.

مهندس ناظر وظیفه دارد عدم رعایت درز انقطاع را طی گزارش مرحله‌ای و به موقع به مرجع صدور پروانه اعلام نماید.

درزانقطاع جز زیر بنای خالص واحد مسکونی محاسبه نمیشود ولی جز زیر بنای ناخالص واحد مسکونی یا تجاری یا… محسوب میشود.