روستای اورامان

روستای اورامان

روستای اورامان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان کردستان و کشور ایران است که با معماری پلکانی و فرهنگ بومی خود، دل بسیاری از مسافران را به خود می‌بندد. گروه مهندسان شهر در اینجا قصد دارد این روستای زیبا و تاریخی را که به تازگی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است را به شما معرفی کند .

موقعیت جغرافیایی و تاریخچه روستای اورامان:

روستای اورامان در بخش اورامان شهرستان سروآباد استان کردستان واقع شده است. این روستا در 63 کیلومتری جنوب شهر مریوان قرار دارد و در منطقه‌ای کوهستانی و دارای دره‌های عمیق و رودخانه‌های زلال قرار گرفته است. این منطقه بخشی مشترک بین ایران و عراق است و به نام اورامانات یا هورامانات شناخته می‌شود. قسمت کوچک‌ مربوط به شهر حلبچه از توابع کشور عراق است و قسمت بزرگ جزو استان‌های کرمانشاه و کردستان ایران محسوب می‌شود. روستای اورامان تحت مرکز بخش اورامان است و اغلب مردم آن شهرهایی چون تهران، مریوان، سنندج، حلبچه، جوانرود، کامیاران، روانسر و کرمانشاه را محل سکونت خود قرار داده‌اند.



تاریخچه روستای اورامان به دوران پارینه‌سنگی برمی‌گردد. باستان‌شناسان در منطقه حجج چندین قبر پارینه‌سنگی کشف کرده‌اند که نشان دادند سکونت انسان در این منطقه بسیار قدیمی است. همچنین در منطقه پیرشال چندین سکوت پیدا شده است که نشان دادند در دوران باستان آئین زرتشت در این منطقه رایج بود.

معماری پلکانی و خصوصیات روستای اورامان:

روستای اورامان با معماری پلکانی خود به شکل هرم‌گونه درآمده است. خانه‌های سنگین و خشکه چین با سقف های خاکپوش به گونه‌ای ساخته شده‌اند که حیاط هر خانه پشت بام خانه‌ای دیگر است. به همین دلیل به این روستا روستای هزار ماسوله هم گفته می‌شود.

مکان های دیدنی روستای اورامان:

قلعه اورامان: قلعه‌ای باستانی که در راس هرم روستا قرار دارد و از دوران ساسانیان باقی مانده است. این قلعه دارای چهار برج و چندین اتاق است و به عنوان محل حکومت و دفاعی در گذشته استفاده می‌شد.
رودخانه سیروان: رودخانه‌ای که از میان روستا می‌گذرد و به رودخانه لیله می‌ریزد. این رودخانه دارای آب شیرین و زلال است و در فصل تابستان محل شنا و تفریح بسیاری از مردم و گردشگران است.
چشمه بل: چشمه‌ای که با دبی بالا به رودخانه سیروان می‌ریزد و به عنوان پرآب‌ترین چشمه منطقه شناخته می‌شود. این چشمه در نزدیکی روستای هجج قرار دارد و منظره زیبایی را ایجاد می‌کند.
جنگل هورامان: جنگلی که در دامنه کوه‌های اورامان قرار دارد و از گونه‌های مختلف درختان تشکیل شده است. این جنگل در فصول بهار و تابستان سبز و پررونق است و در فصول پاییز و زمستان به رنگ‌های زرد و قرمز تبدیل می‌شود.

فرهنگ و آداب روستای اورامان:

روستای اورامان دارای فرهنگ و آداب خاص خود است که بسیار جذاب و جالب است. مردم این روستا به گویش هورامی که یک شاخه از زبان گورانی است سخن می‌گویند. آن‌ها به دین زرتشت پایبند بوده‌اند، اما بعدها به دین اسلام گرویده‌اند. با این حال، بعضی از آئین‌ها و سنت‌های زرتشت را همچنان حفظ کرده‌اند.

معروف‌ترین فرهنگ و آئین روستای اورامان، مراسم پیر شالیار است که هر سال در پایان زمستان برگزار می‌شود. این مراسم به مناسبت عروسی پیرشال، حکمران باستانی منطقه، با دختر شاعر خوش نام منطقة، بیدل، برپا می شود. در این مراسم، مردم با لباس‌های سنتی خود به رقص و سرود پرداخته و شادمانی می‌کنند.

نکات مفید برای سفر به روستای اورامان:

برای سفر به روستای اورامان، باید توجه داشت که:

بهترین زمان برای بازدید از این روستا، فصل بهار است که همه چیز سبز و شکوفه‌دار است و هوا خنک و معتدل است. در این فصل می‌توانید از جنگل‌ها، چشمه‌ها، رودخانه‌ها و باغ‌های روستا لذت ببرید. همچنین می‌توانید در مراسم پیرشالیار شرکت کنید و از فرهنگ و آداب مردم اورامان آگاه شوید.
برای رسیدن به روستای اورامان، باید از شهر مریوان به سمت سروآباد بروید و بعد از عبور از پل سیروان، به سمت راست پیچ بزنید و به جاده خاکی که به روستا منتهی می‌شود بپیوندید. این جاده در فصول سرد سال بسیار لغزنده و خطرناک است و نیاز به خودروی چهار چرخ محرک دارد.
در روستای اورامان، امکانات اقامتی محدود است و بیشتر خانه‌های روستایی به صورت اجاره‌ای در اختیار گردشگران قرار می‌گیرند. همچنین می‌توانید در چادر یا کمپینگ در نزدیکی رودخانه سیروان یا جنگل هورامان اقامت کنید.
در روستای اورامان، می‌توانید از غذاهای محلی مثل کباب، دلال، کله پاچه، دوغ، نان تافتون و شیرینی هورامان لذت ببرید. همچنین می‌توانید از بازارچه روستا خرید کنید و از صنایع دستی مثل قالی، گلیم، جوراب بافی، چادر شب بافی و سفالگری استفاده کنید.

ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو:

ثبت روستای اورامان در فهرست میراث جهانی یونسکو یک افتخار بزرگ برای ایران است. این روستا با معماری پلکانی، فرهنگ غنی و تاریخ کهن خود، نمونه‌ای از هم‌زیستی مسالمت‌آمیز انسان و طبیعت را نشان می‌دهد. این روستا در سال ۱۴۰۰ به عنوان بیست و ششمین میراث جهانی ایران در چهل و چهارمین کمیته میراث جهانی یونسکو ثبت شد



برای ثبت روستای اورامان در فهرست میراث جهانی، پرونده‌ای با عنوان «منظر فرهنگی هورامان/اورامانات» تهیه و به یونسکو ارسال شد. این پرونده شامل توضیحات درباره موقعیت جغرافیایی، تاریخچه، معماری، فرهنگ و آداب روستا بود. همچنین شامل تصاویر، نقشه‌ها، مستندات و شواهد دیگر برای نشان دادن ارزش جهانی روستا بود

پرونده روستای اورامان براساس دو معیار شماره ۳ و ۵ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. معیار شماره ۳ به این معناست که «اثر نمایش دادن عادات، زبان‌ها، سبک‌زندگی و هنر قابل تقدیر باشد که به علت تغییرات سرعت‌بخش جامعه و فرهنگ در حال نابود شدن است». معیار شماره ۵ به این معناست که «اثر نمایش دادن استفاده خلاق و پاسخگو از منابع طبیعی باشد که با تغییرات محیط‌زیست هماهنگ است».

روستای اورامان با داشتن این دو معیار، توجه کمیته یونسکو را به خود جلب کرد و با رأی مثبت کشورهای عضو، به لیست میراث جهانی پذیرفته شد. این ثبت نشان داد که روستای اورامان چقدر منحصر به فرد و باارزش است و باید حفظ و ترویج شود.